Psikiyatrik İlaç Kullanımı Nedir?
Zihinsel rahatsızlıkların tedavisinde psikoterapinin yanısıra farmakoterapiden (ilaç tedavisi) yararlanılmaktadır. Psikiyatrik ilaçlar bazı psikiyatrik rahatsızlıkları meydana getiren anormallikleri düzenlemek ya da düzelmesine yardımcı olmak için kullanılmaktadır.
Ruhsal hastalıkların tedavisinde çeşitli ilaç türlerinden yararlanılmaktadır. Bunların en sık kullanılanları antidepresanlar, antipsikotik ilaçlar, duygudurum dengeleyiciler ve uyarıcı ilaçlardır.
Antidepresanlar
Psikiyatride en yaygın kullanılan ilaçlardır. Etki mekanizmaları serotonin adlı hormonun seviyesini beyinde yükseltmek üzerinedir. İlaç tedavisine başlandıktan sonra, etkilerini görebilmek için 12-16 gün beklemek gerekir. Sanılanın aksine bir çoğu bağımlılık yapmaz, çeşitli ihtiyaçlara göre psikiyatristler bu grup içindeki bir çok seçenekten danışana uygun bir seçim yapabilirler.
Antipsikotikler
Antipsikotikler de psikiyatride sık kullanılan ilaç gruplarındandır. Genel olarak psikotik bozukluklar olarak adlandırılan halüsinojen psikotik bulgulu duygudurum bozuklukları, ağır depresyon ve mani, şizofreni gibi rahatsızlıklarda kullanılan ilaçlardır. Birinci jenerasyon olarak adlandırılan antipsikotik türleri 1950’li yıllardan itibaren üretilmiş olan haloperidol, klorpromazin, tiyoridazin, zuklopentiksol ve flufenazin gibi ilaçlardan oluşur. Bu ilaçlar yaygın olarak kullanılmış, olumlu sonuçlar vermiş güvenilir ilaçlardır. Halen şiddetli vakalarda, hızlı sonuç elde edilmesi gereken, danışanın hızla yatıştırılması gibi durumlarda depo formunda 15 günlük enjeksiyonlar şeklinde de kullanılmaya devam edilmektedir.
Xanax (Alprazolam) Nedir?
Xanax (alprazolam) sakinleştirici etkisi bulunan ve çeşitli psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan yeşil reçete kapsamında psikiyatrik bir ilaçtır. Kaygı bozuklukları ve panik bozukluğun tedavisinde kullanılır. Özellikle şiddetli korku, panik ataklar ve endişe nöbetleri üzerinde etkili olduğu görülmüştür.
Bağımlılık yapma riski nedeniyle uzun süreli kullanılmaz. Psikiyatrist tavsiyesi ile alınabilir ve ancak doktorun uygun gördüğü zamanda kontrollü bir şekilde bırakılmalıdır. Aksi halde tam tersi etki oluşturarak şiddetli kaygı nöbetlerine neden olabilir.
Xanax’ın ana maddesi alprazolam, benzeodiazepin ilaç grubunda yer alan oldukça hızlı sonuç veren bir sakinleştirici türüdür. Böylece kısa süreli kullanımda dahi etkili sonuç verir ve doktor kontrolünde talimatlara uygun kullanıldığı takdirde güvenli bir ilaçtır.
Xanax Ne İçin Kullanılır?
Xanax’ın etken maddesi olan alprazolam beyindeki kimyasal aktiviteyi (GABA seviyesini artırmak suretiyle) etkileyerek zihinsel gevşemeyi sağlama, kaygıyı azaltma ve dengeleme özelliği gösterir. Hızlı bir şekilde kana karışsa da etki etme süresi kullanan kişinin biyolojik özelliklerine ve psikolojik durumunun şiddetine göre farklılık gösterebilir. Etki süresi 5 dakika ile 1 saat arasında değişebilir.
Xanax Yan Etkileri
Xanax’da da diğer ilaçlarda olduğu gibi bazı yan etkiler olma ihtimali mevcuttur. her danışanda görülmeyen bu etkiler, bazı kişilerde şiddetli de seyredebilir. Yan etkilerin görülme olasılığı, süresi ve etki türü de yine kişiden kişiye değişebilir. Aşağıdaki etkilerden herhangi biri sizi rahatsız edecek şiddette mevcut ise mutlaka psikiyatristin bilgilendirilmesi gerekir.
- Depresif ruh hali,
- Uyuşukluk ve sersemlik,
- Konsantrasyon kaybı,
- Konuşma bozukluğu,
- Baş ağrısı,
- Denge kaybı,
- Cinsel problemler ve istekte değişiklikler.
- Hafıza sorunları,
Bu yaygın görülen yan etkilere ek olarak ilacın nadir görülen/ acil müdahale gerektiren ciddi yan etkileri şu şekildedir;
- Öfke patlamaları,
- Saldırganlık,
- Sarılık,
- Sanrılar görme,
- Alerjik reaksiyonları,
- İdrara çıkamama.
Risperdal Ne İçin Kullanılır?
Atipik bir antipsikotik türüolan bu madde psikiyatri uzmanları tarafından psikotik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır. Şizofreni ve psikozun belirtileri arasında yer alan halusinasyon, kuruntu, hezeyan ve sosyal izolasyon belirtilerini azaltmanın yanı sıra yanı sıra bipolar bozuklukta yaşanan taşkınlık nöbetleri ile yıkıcı ve agresif davranışların iyileştirilmesinde etkilidir. Bunlara ek olarak çocuk ve ergenlerde Otizm kaynaklı agresif davranışların düzenlenmesi amacıyla da kullanıldığı bilinir. İlacın kullanımı yalnızca psikiyatrist gözetiminde gerçekleştirilmelidir.
Risperdal Yan Etkileri
Birçok ilaçta olduğu gibi Risperdal’in de bazı yan etkilerinin olması mümkündür. Eğer kişinin risperidon isimli etken maddeye karşı duyarlılığı varsa bu ilacı kullanmaması gerekir.
Risperdal’in olası yan etkileri şunlardır.
- Titreme (tremor) durumu
- İstem dışı kas kasılmaları ve gerilim
- Tansiyon düzensizliği
- Kalp atışında ve ritminde birtakım düzensizlikler
- Uyku apnesi
- Pnömoni denilen akciğer iltihaplanmasını tetikleme
- Sarılık
- Şeker hastalığı
- Vücutta ödem
- Kulak ağrısı, kulak çınlaması ve kulak iltihabı
- Cilt kuruluğu ve kepek gibi sorunlar
- İdrar tutamama ve kadınlarda regl düzensizliği
- Bazı cinsel problemler.
Bu yan etkiler herkeste görülmeyen, kişinin bedensel ve psikolojik durumuna göre değişiklik gösteren etkilerdir. Yan etki görülmesi durumunda Psikiyatriste başvurulmalıdır.
Concerta Nedir?
Concerta özellikle dikkat eksikliğine bağlı hiperaktivite bozukluğu (DEHB) yaşayan bireylerin tedavisinde kullanılır. DEHB’i olan kişilerde MSS’ni uyararak odaklanmayı artırmaya ve dikkat dağıtıcı dürtüleri azaltmaya yardımcı olur. Çocuklarda, gençlerde ve yetişkinlerde (65 yaşına kadar) çeşitli dozlarda kullanılabilir.
Concerta’nın Etken maddesi metilfenidattır. Metilfenidat Ritalin’in de etken maddesidir. FDA’in verdiği bilgiye göre içeriğinde metilfenidat bulunan ilaçlar bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir. Bu nedenle kullanım süreci kontrollü bir şekilde ilerlemelidir.
Amerikan Pediatri Akademisi 6 yaşından küçük çocuklarda ilaç kullanımından önce davranışsal terapi yöntemlerine başvurmasını öneriyor. 6 yaşından büyük çocuklarda ise DEHB tedavisinde FDA onaylı ilaçlar kullanılabilir. Ancak öncelikle davranışsal terapi yöntemlerine başvurmak daha sağlıklı olabilir. Amerika’da Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü ise DEHB bulunan kişilerin medikal tedavileri psikoterapiler ile birleştirmesinin en etkili tedavi yöntemi olduğunu ifade ediyor.
Concerta’nın Potansiyel Yan Etkileri
Concerta gibi zihinsel durumumuzu etkileyen ilaçların yan etkilerinin görülmesi olasıdır. Bunların en yaygın olanları;
- uyku bozukluğu,
- ağız kuruluğu,
- iştahsızlık,
- bulantı hissi,
- endişe
- fazla terleme,
- karın ağrısı,
- kilo kaybı ve
- huzursuzluk hissidir.
Diğer olası yan etkiler için ilacın prospektüsünden bilgi alabilirsiniz.
Çok dikkat gerektiren işler yapıyorsanız bu ilacı kullanmak noktasında temkinli davranmanız gerekebilir. Araba kullanmak, İş makinesi kullanmak, kazaya neden olabilecek bir işte çalışmak bu ilacı kullanırken risk barındırabilir. Yan etkileri ilacın dozuna ve kullanma zamanınıza göre farklılık gösterir. Kullanmaya başladığınız günlerde sizi rahatsız ederse psikiyatristiniz ile görüşmelisiniz.
İlaç Kullanırken;
Her bireyin rahatsızlığı ve ilerleyiş süreci kendine özeldir. O nedenle ilaç kullanımı da kişiye özel olacaktır. Bu nedenle danışanların ile kullanımına Psikiyatrist kontrolünde başlaması önemlidir. İlaç kullanımı konusunda psikiyatrist ile birlikte psikolog desteğiyle ilerlenmesi maksimum fayda elde etmek için önemlidir.
Uzman Psikiyatristlerimize Ulaşmak için Tıklayınız.
Ücretsiz Soru - Cevap Bölümüne Ulaşmak için Tıklayınız.